Ala Rengîn Alaya Kurdistanê Kurdistan Bayrağı

Alaya Kurdistanê ji jor ber bi jêr ve, ser hev ji sê zemînan pêk tê. Dirêjî û firehiya her sê zemînan weke hev mezin in. Zemîna li jor bi rengê xwe sor e, ya navîn spî ye û ya jêr jî kesk e.

Firehiya alayê 2/3 cara dirêjiya wê ye. Dîametra cerga rojê bi tevî tîrêjên xwere 1.0'e û bê tîrêjan 0.5'e. Hawirdorê cerga rojê, bi 21 tîrejên wek hev hatîye xemilandin. Dawiya tîrêjan tûje û tîrêj ji herdû aliyên xweve bi xêzeke rast pêk tên. Bingehê tîrêjên rojê bê navber li ser zemîna cerga rojê digihin hevdo. Roj bi awayekê geometrik cihê xwe di nîvê alayê de digire. Roj bi awayê emûde, kû vektor di nava tîrêja jorînde derbas dibê, hatîye bicihkirin.

Zinar Sîlopî (Qedrî Cemîl Paşa) derheqê Ala Kurdî ya Cumhurîyeta Mehabadê de weha dibêje: "Hukumeta Cumhurîyeta Mehabadê Ala Kurdistanê ya ku di 1919-an de ji alî Teshkîlatî Îctîmaîye Cemîyetiyê ve hatibû tesbîtkirin girtin, lê li kêleka roja wê, rismê du simbilên genim û li pişt wê jî çiyayek û dareke çamê lê zêde kirin û bi guloverî jî li ser wê Dewletî Cumhurîyetî Kurdistan nivîsîn û ew wek ala Cumhurîyeta Mehabadê qebûl kirin".
Dîsa di hejmara 9. a rojnama Kurdistan a Cumhurîyeta Mehabadê de axaftina keçeke Kurd, Îşret Azmî ya li ser ala Kurdî hatiye belavkirin. Ji bo tarîfa ala Kurdî çend rêz ji wê axaftinê:

"Ey Ala Kurdistanê sê rengîn, ey nîşana bilindiya Kurdistanê!…Rengê te yê sor şahid e ku tu bi xwîna Kurdan hetiye hilgirtin, rengê te yê sipî nîşana dilpakiya Kurda ye, rengê te yê kesk jî delîla ciwaniya axa Kurdistanê ye……"

William Aegleton jî derheqê Ala Kurdî ya Mehabadê de weha nivîsîye: "Di Gulana 1944-an de rêxistina Komele, bi alîkarî û hevkariya hevalbendên xwe yên li Iraqê, ala Kurdî ya netewî amade kirin. Ev al ku ji sê xetan pêkhatî bû, her xeteke wê rengek bû. Li jorê sor, li navê sipî, li jêr jî rengê kesk cih digirt. Bi vî awayî bi vajî qulubandineke rengên ala Îranê, ala Kurdî hatibû çêkirin. Li ser alê roj -ku sembola Kurda ye- û li kêleka rojê du simbilên genim, li pisht wan jî çiyayek û pênûsek hebû"

"Serê sibeha meha Çileya Paşîn a 1946-an bû. Tav diçirisî, rojeke xweş bû….Ji gundên dorê gundî û serok eşîr hemî hatibûn Mehabadê. Meydana Çarçirayê tijî bûbû. Papûra ku ji herdû seriyên bajêr digihîşt qada Çarçirayê bi alên Kurdî û bi flamayên sor û sipî û kesk hatibûn xemilandin…"

Musa Anter di bîranînên xwe de qala rêxistineke îllegal ku di salên 1948-an de li gel Yusif Azizoglu û çend Kurdên din danîne, dike. Di rêxistinê de sondek jî dixwarin. Ji bo sondê destê xwe datianîn ser Ala Kurdî û çekekê û sonda xwe dixwarin. Musa Anter ji bo vê alê weha dibêje: "Wezîfa çêkirina alê li ser min bû. Ez çûm Kapaliçarşiyê min her yek nîv mîtro, min çar reng qûmaş kirîn. Al îro jî tê zanîn. Sor, sipî û kesk, li navê jî rojek zer. Sembola reng û roja li ser alê jî weha ye; Sipî, aşîtî ye, sor, xwîn û şoreş e, kesk bereketa Kurdistanê û Mezopotamyayê ye. Roj jî sembola dînê netewî yê Kurdan Zerdûştî ye…."

Bulletin Du Centre D-Etudes Kurdes, di bin berpirsiyariya Dr. Kamûran Alî Bedirxan de li Parîsê di navbera salên 1948-1950″yî de li ser hev 13 hejmarên wê derketine. Nivîsên wê bi Fransî ne, carna cih daye hin nivîsên Îngilîzî jî. Li ser bergê her hejmara wê ala Kurdî heye ku bi rengîn e. Sor li jor, sipî li navê, kesk li jêr û li navê jî roja zer.

Taybetiya alê a bingehîn nîşana roja zêrîne. Nîşana rojê di dîroka Kurdan de wateya xwe ya olî û çandî heye. Nîşana rojê bi 21 tîrêjên xwe, xerhatina cejna netewî a Newrozê, kû di 21'ê adarê tê pîroz kirin, dikê. Di bingeha xwe de, cejna Newrozê jî, ji ola Yêzîdîtîyê tê. Roj û agir sembola azadî û ronahiyê ne. Herwiha Newroz bi xwere demsala Biharê jî têne. Rengê sor, xwîna şoreşgerên Kurdistanê sembole dikê. Rengê kesk siruşt û xwezaya Kurdistanê sembole dikê. Rengê spî aştîxwazî û aramî ya gelê Kurd sembole dikê.

Ev belgenama ala fermî a hikumeta herêma Kurdistana Îraqê, bi eslê xwe ji aliyê Dr. Mehrdad Michael R.S.C. Izady (bi nêrîna dîrokî û estetîkî) û Dr. Bijhan Eliasi (ji aliyê teknîkî) ve, di sala 1998 de hatîye amedekirin.
Kürtler, Farslar (Acemler), Peştunlar, Beluciler ve hatta Tacikler fi tarihte, bir arada imparatorluk halinde yaşarken, yani bundan takriben 2500 veya 3000 yıl önce Aryan veya İrani bir toplulukken savaşlara aynı bayrak altında katılırlardı. -Ural-Altay dillerini konuşanların Turani kavim oldukları gibi-

Bu ortak bayrak, şu an Doğu Kürdistan (İran Kürdistanı) sınırları ve Med federasyonunun başkenti sayılan ''Ectabana ''yakınlarındaki Hamedan civarında, zemine taşlarla işlenmiş şekilde tahminen bir saray avlusu olan bir yerde yapılan arkeolojik kazılarda bulunmuştu. Ayrıca Güney Kürdistan'da bulunan "Bahistun Yazıtları''ında buna yakın bilgiler okundu. Bu Bayrak yeşil, ortada beyaz ve kırmızı renkte şeritler olup, beyaz zemin üzerinde üst üste Arslan, sırtında Güneş ve en üstte de Kılıç motifleri vardır. O eski Aryan topluluğunun mirasçısı olan milletler zamanla bu amblemi paylaşarak her biri milletini temsil eden bir bayrağa dönüştürdü. Bu paylaşımda Farslara yeşil-beyaz-kırmızı zemin üstüne Aslan figürü, Kürtlere yeşil-beyaz-kırmızı zemin üzeri sarı Güneş figürü, Beluciler üç renk üzeri Aslan üstü Güneş figürü, Peştun ve Tacik Halkları da bunlara yakın renk ve figürleri kendi milletlerini temsil eden bayraklara dönüştürdüler. Kısaca bu bayrağın binlerce yıllık tarihi, çok derin anlamı ve onurlu simgeleri vardır. Kadim halkları derin tarihe köklerle bağlayan kutsal renk ve sembolleri vardır!

Bazı güçlerin parti flamalarını Kürt veya Kürdistan'ın Ulusal Bayrağı gibi empoze etmelerinin anlamsızlığı ortadadır. Ama tüm parti ve örgüt flamalarına gerekli önem ve saygı mutlaka gösterilmelidir. Bu bayrak veya flamalar binlerce şehit Kürt Peşmerge, Gerilla, Zahmetkeş ve Savaşcısının kanlarıyla işlenmiştir. Bunlar bizim ortak kutsi değerlerimizdir…

Bayrağımız, 1920'lerde 'Kürdistan Teali Cemiyeti'nden ayrılan ve bağımsızlıkçı kanadı temsil eden Kürdistan teşkilatı içtimaiye cemiyeti'nce kabul edildi. Osmanlı Şura reisi Seyid şeyh Abdulkadir Taha'nın başkan olduğu örgüte, Otonomi yanlısı tavırlarından dolayı rahatsız olan ve öncülüğünü Bedirxanzadeler ile Cemil Paşazadelerin çektiği, Kemal Feyzi, Dr. Şükrü Sekban ve Mevlamzade Rıfat gibi Kürt aydınları, Kürdistan'ın bağımsızlığını savunduklarından bir Kürt bayrağının da kabul edilmesi gerektiğine kanaat getirdiler. Bu bayrağın şekil, ölçü, renk ve figürlerini de yayın organları olan Jîn dergisinde yayınladılar…

Bayrağımızın, Kuzey Kürdistan'da ilk asıldığı yer, 1925 Şeyh Said Hareketinde Varto hükümet konağıdır. Şeyh Abdullah Melakani komutasındaki Kürt Kuvvetleri Varto'ya girdikten hemen sonra Varto hükümet binası olarak kabul edilen binada 'Ala Rengini' göndere çekerek göklerde dalgalandırdılar.. Büyük bir ihtimaldir ki, Başkanlığını Cibranlı Halit Bey'in yaptığı ve Azadî cemiyeti olarak ta bilinen 'Kürdistan İstiklal ve İstihlas cemiyeti'nin bu olayda ilgileri vardı….

Varto'dan önce 1920-21'lerde, bayrağımız, şimdiki Güney Kürdistan sınırları içerisinde bulunan Süleymaniye'ye görülüyor ve bir müddet burada asılıyor.
Bilindiği gibi Süleymaniye ve civarlarında İngiliz işgal güçlerine karşı bazen uzlaşan bazen mücadele eden Şeyh Mahmud Berzenci liderliğinde bir savaş yaşanmıştır. İngilizler İstanbul'a girdikten sonra, 1919 olsa gerek, Ermeni soykırımıyla ilgili bir mahkeme kuruyorlar. Bu mahkemenin başına da Süleymaniyeli Kürt Şerif Paşa'nın kuzeni olan (Sevr'de Kürtleri temsil eden) Mustafa Yamulki Paşa'yı getiriyorlar.

İttihatçıların "Kürt Nemrut Mustafa" diye adlandırdıkları bu Kürt Paşası, Atatürk ve bazı ittihatçılar (İnönü, Feyzi Çakmak ve Hüseyin Rauf Bey) için gıyabi tutuklama kararı veriyor. İki kişiyi idam ediyor (Urfa vekili Nusret bey ile Yozgat/Boğazlıyan kaymakamı) ve 200'e Yakın Meclisi Mebusan üyesi ve Bürokratını da Malta'ya sürgün gönderiyor. Ne yazık ki Kemalistler ve İngilizler'in anlaşması neticesinde TC'nin artık kurulacağı belli olunca, boy hedefi haline geliyor ve Süleymaniye 'ye kaçıyor. Gidince de bahsedilen kırmızı, beyaz, yeşil ve sarı güneş figürlü bayrağı da yanında götürüyor. Süleymaniye'deki Kürtler bundan önce, yeşil zemin üzeri kırmızı ay-yıldızlı bir bayrak kullanıyorlardı. Bu bayrak geldikten sonra hep bu Kurdi bayrağı kullanmaya başlarlar.

Ey Reqîb! Zazaki

Ey reqîb her mendo qewmê kurdziwanî

Nêşikîno, nêkuwno bi topa zemanî